Cây sứ Thái Lan nguyên thủy thường có màu hồng nhạt. Cây sứ con gieo từ hạt do thụ phấn tự nhiên, sẽ cho ra một màu hoa mới, nó có thể được giữ lại để hình thành nên một giống sứ có tên gọi mới, tuy nhiên, phần lớn hoa của các cây sứ gieo từ hạt này thường mang tính trạng xấu từ cây bố mẹ, nên hoa ít, màu sắc không đẹp. Vì vậy, để có được cây sứ không chỉ đẹp ở bộ rễ mà còn đẹp cả ở màu hoa, người chơi thường dùng phương pháp ghép.
Hiện nay có nhiều phương pháp ghép áp dụng cho cây sứ, nhưng căn bản vẫn là Phương pháp ghép vạt nêm (chữ V) và Phương pháp ghép ngồi. Phương pháp ghép ngồi có thể mở rộng ra thành Phương pháp ghép bịt và Phương pháp ghép ngồi áp dụng cho phần ngọn.
Ở đây tôi sẽ trình bày lần lượt 4 phương pháp trên, tùy thuộc vào tay nghề của người ghép mà có thể áp dụng linh hoạt từng phương pháp ghép.
Định nghĩa một số khái niệm.
Gốc ghép – nhánh ghép (cây nguyên liệu) : Hiểu một cách đơn giản, là cây sứ … được ghép. Nó có thể là cây sứ nguyên thủy gieo từ hạt, có màu hoa không đẹp, hoặc là cây sứ đã được ghép, nhưng có bộ rễ đẹp và người chơi muốn thay đổi màu hoa mới. Gốc ghép yêu cầu phải đang phát triển tốt, đường kính nhánh ghép tốt nhất trong khoảng từ 1 – 2 cm. Da có màu xanh hơi ngả xám, không bị nấm móc đeo bám. Nhánh ghép khi cắt ngang thì tiết ra nhựa màu trắng đục.
Bo ghép: Là một đoạn được lấy từ một nhánh sứ cho hoa đẹp. Tùy theo phương pháp ghép khác nhau mà bo ghép có độ dài ngắn khác nhau, sẽ được trình bày cụ thể ở từng phương pháp ghép. Bo ghép tốt nên có màu xanh hơi ngả sang xám, nhưng không được quá già. Người mới tập ghép thì dùng bo ghép có màu ngả sang xám sẽ dễ thành công hơn. Người đã ghép thuần thục, thì thích dùng bo ghép vẫn còn màu xanh, vì sau này bo ghép sẽ phát triển mạnh hơn. Bo ghép không nên để quá lâu sẽ làm giảm tỉ lệ thành công. Nếu vì một lý do nào đó mà không sử dụng hết bo ghép thì cắt bỏ hết các lá trên nhánh bo, cho vào chai pet (chai nhựa), đóng nắp lại và để trong ngăn mát của tủ lạnh, theo cách này có thể bảo quản bo ghép thêm vài ngày.
Phương pháp ghép ngồi - Flat Graft
Phương pháp ghép ngồi khắc phục được các nhược điểm của phương pháp ghép vạt nêm. Với các ưu điểm như: thời gian thực hiện nhanh, tiết kiệm bo ghép (bình quân 1 bo ghép kiểu vạt nêm có thể ghép được 3 bo kiểu ghép ngồi), vết ghép mau liền sẹo, thẩm mỹ cao, nên phương pháp ghép này hiện nay được hầu hết những người chơi sứ tại Việt Nam áp dụng, mặc dù nó đã được cải tiến chút ít thành phương pháp ghép bịt. Điều đáng nói hơn, phương pháp ghép ngồi có nguồn gốc từ Việt Nam, nó đã được một số nước trên thế giới đón nhận và áp dụng phổ biến.
Phương pháp ghép ngồi khắc phục được các nhược điểm của phương pháp ghép vạt nêm. Với các ưu điểm như: thời gian thực hiện nhanh, tiết kiệm bo ghép (bình quân 1 bo ghép kiểu vạt nêm có thể ghép được 3 bo kiểu ghép ngồi), vết ghép mau liền sẹo, thẩm mỹ cao, nên phương pháp ghép này hiện nay được hầu hết những người chơi sứ tại Việt Nam áp dụng, mặc dù nó đã được cải tiến chút ít thành phương pháp ghép bịt. Điều đáng nói hơn, phương pháp ghép ngồi có nguồn gốc từ Việt Nam, nó đã được một số nước trên thế giới đón nhận và áp dụng phổ biến.
Về dụng cụ bao gồm: Dao ghép thật sắc (ở đây tôi dùng dao lam), bông gòn hoặc khăn sạch, cồn 90 độ sát trùng dao, túi nylon sạch, dây nylon. Dây nylon nên chọn loại dây mảnh, có màu trắng để tránh ảnh hưởng trực tiếp đến bo ghép.
Các loạt hình ảnh dưới đây tôi dùng dây nylon màu xanh để có độ tương phản rõ nét, giúp người xem dễ quan sát.
Ta tiến hành như sau:
Bước 1: Cắt ngang nhánh ghép để nhựa chảy ra.
Bước 2: Sau một khoảng thời gian ngắn (khoảng 30 giây), dùng khăn sạch lau lớp nhựa trắng ở bề mặt, đồng thời dùng bông gòn tẩm cồn 90 độ tiệt trùng dao ghép. Cắt bỏ một đoạn ngắn trên nhánh ghép (chừng vài mm).
Bước 3: Chuẩn bị bo ghép. Khác với bo ghép ở phương pháp ghép vạt nêm, bo ghép theo phương pháp ghép ngồi khá đơn giản. Chiều dài bo ghép từ 8 – 10 mm, có ít nhất 1 mắt lá. Nơi này sẽ nảy chồi và phát triển khi ghép thành công.
Bước 4: Đặt bo ghép vào nhánh ghép. Phần tiếp xúc giữa nhánh ghép và bo ghép là 2 mặt phẳng hoàn toàn, không phải khoét một lỗ tròn ở nhánh ghép để đưa bo ghép vào như một số người lầm tưởng. Rất đơn giản và thao tác rất nhanh.
Bước 5: Choàng dây nylon vòng qua đỉnh của bo ghép.
Bước 6: Dùng tay kéo chặt dây nylon để áp sát bo ghép vào nhánh ghép.
Bước 7 – 8 : Quấn thêm vài vòng ở nhánh ghép để giữ cố định. Sau đó thắt gút để kết thúc.
Bước 9: Dùng túi nylon trùm kín bo ghép. Có thể để cây dưới nắng. Sau 1 tuần, nếu bo ghép không bị mềm nhũn, ở đầu mắt lá nổi u lên có dấu hiệu nảy chồi thì ghép thành công. Nếu bo ghép nào bị mềm nhũn thì nhanh chóng cắt dây, tránh ảnh hưởng đến gốc ghép. Sau 10 ngày có thể cắt dây.
Tác giả: Nguyễn Phát Lợi
Bài viết với mục đích chia sẻ, khi sao chép vui lòng giữ nguyên bản, ghi rõ tên tác giả và link www.caycanhphatloi.info.
-------
Các bài liên quan:
Nhân giống bằng phương pháp gieo hạt Nhân giống bằng phương pháp chiết cành Chất trồng và nước tưới cho cây sứ Thay đất cho cây sứ Hướng dẫn ghép sứ - Phương pháp ghép vạt nêm (V - graft) Hướng dẫn ghép sứ - Phương pháp ghép ngồi (Flat - graft) Hướng dẫn ghép sứ - Phương pháp ghép bịt Hướng dẫn ghép sứ - Phương pháp ghép ngồi áp dụng cho phần ngọn Xử lí các tình huống sau khi ghép Các bệnh thường gặp trên cây sứ
